Trong làn sóng chuyển đổi số, giáo dục nghề nghiệp không thể đứng ngoài cuộc. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào giảng dạy tại các trường trung cấp, cao đẳng ở Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức.
1.Cơ hội thúc đẩy đổi mới dạy và học
Trí tuệ nhân tạo đã và đang trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực trong giáo dục, đặc biệt là ở bậc trung cấp và cao đẳng – nơi tập trung vào thực hành và kỹ năng nghề. Với khả năng cá nhân hóa nội dung học tập, AI có thể giúp học sinh yếu củng cố kiến thức, trong khi học sinh khá giỏi được tiếp cận nội dung nâng cao. Công cụ như ChatGPT, Socratic hay Quizlet AI còn mang lại phản hồi tức thì, hỗ trợ người học bất cứ lúc nào, từ bất cứ đâu.
Không chỉ giúp học sinh tiếp cận bài học một cách sinh động qua trò chơi, video mô phỏng, hay bài tập tương tác, AI còn góp phần rèn luyện kỹ năng tự học, tư duy phản biện và năng lực sử dụng công nghệ – những năng lực cốt lõi trong thời đại số.
Đối với giảng viên, AI là trợ thủ đắc lực trong việc soạn bài, thiết kế câu hỏi kiểm tra, xây dựng học liệu số, từ đó tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Ở bậc cao đẳng, nơi sinh viên đã có kỹ năng công nghệ cơ bản và định hướng nghề nghiệp rõ ràng, AI càng phát huy vai trò trong việc hỗ trợ học tập thực hành, mô phỏng kỹ thuật và nâng cao năng lực nghề. Với thời gian đào tạo ngắn, tập trung vào ứng dụng, AI giúp sinh viên học nhanh, thực hành nhiều, và sẵn sàng cho thị trường lao động.
2. Thách thức từ thực tiễn triển khai
Tuy nhiên, việc ứng dụng AI trong môi trường dạy nghề không tránh khỏi những rào cản. Một trong những khó khăn lớn là thói quen học tập chưa chủ động của học sinh, sinh viên. Nhiều em dễ rơi vào tình trạng “dựa dẫm” vào công nghệ – dùng AI để làm bài thay vì học thật sự, dẫn đến lệ thuộc và suy giảm tư duy độc lập.
Bên cạnh đó, việc thiếu đồng bộ về thiết bị, kết nối internet tại một số địa phương cũng hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ của học sinh. Không ít giáo viên và học sinh còn chưa được tập huấn bài bản về cách sử dụng AI hiệu quả và an toàn trong học tập. Ngoài ra, tâm lý lo ngại từ phụ huynh hoặc giáo viên – rằng AI sẽ khiến học sinh lười biếng, mất tập trung – vẫn là rào cản đáng kể.
3. Gợi mở hướng đi thực tế
Để AI trở thành công cụ giáo dục hữu ích, cần triển khai theo từng cấp độ phù hợp. Ở bậc trung cấp, có thể bắt đầu từ những công cụ đơn giản, thân thiện như Duolingo, Khan Academy, hay phiên bản giới hạn của ChatGPT. Song song đó, việc lồng ghép nội dung giáo dục AI vào các tiết học kỹ năng sống, hướng nghiệp là cần thiết để học sinh hiểu đúng và sử dụng công nghệ một cách an toàn, có trách nhiệm.
Ở bậc cao đẳng, việc tích hợp AI vào các môn có tính mô phỏng kỹ thuật như cơ khí, điện tử, y tế hay CNTT sẽ giúp sinh viên tiếp cận thực hành hiện đại, sát với nhu cầu doanh nghiệp. Tổ chức các buổi hướng dẫn sử dụng AI ngay từ năm nhất, cùng với tập huấn giảng viên về thiết kế bài giảng kết hợp AI là những bước đi thiết thực.
4. Kết luận
AI không phải là “cây đũa thần” giải quyết mọi vấn đề trong giáo dục, nhưng nếu được ứng dụng đúng cách, nó sẽ là người bạn đồng hành đắc lực của cả thầy và trò. Để làm được điều đó, cần sự chuẩn bị từ nhiều phía – từ năng lực công nghệ, nhận thức, đến sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, phụ huynh và người học.
Chuyển đổi giáo dục nghề nghiệp theo hướng kết hợp giữa trí tuệ con người và trí tuệ nhân tạo không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu cấp thiết trong hành trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho thời đại mới.
GV_AT